Ars Scripti-2 -- "Droga Tarota" H. Banzhaf

Hajo Banzhaf jest w Polsce chyba najbardziej znanym, niemieckim Tarocistą. Wiele osób uważa jego książki za jedne z najlepszych, jakie zostały napisane. Poniżej przedstawiam wam moje zdanie na temat jego książki zatytułowanej „Droga Tarota”.

W przedmowie autor zwraca naszą uwagę na inny aspekt Tarota aniżeli wróżebny, dywinacyjny, bowiem ten literacki twór nie ma temu służyć. Mianowicie, na doszukiwanie się głębszego sensu symboliki zawartej w Tarocie, którą to rozpatruje w dalszej części książki.

W pierwszym rozdziale zostają opisane podstawowe informacje na temat Tarota, a więc czym jest i z jakich kart się składa. Snuje również różne teorie dotyczące pochodzenia tychże kart, podając nawet ciekawą tezę jakoby Wielkie Arkana i Małe Arkana na początku istniały oddzielnie, a dopiero później zostały połączone w Tarota. W tym miejscu kieruje naszą uwagę na Wielkie Arkana, uważając je za najważniejszą część tej dyscypliny wróżebnej i tylko w nich doszukując się archetypów i ważnych przesłań, a Małe Arkana traktując jako odpowiedniki kart klasycznych, w których poza znaczeniem wróżebnym nie ma czego szukać, zwłaszcza że przez wieki wizerunki na nich przedstawiały odpowiednią ilość kielichów czy buław.

Po wyszukaniu i przedstawieniu pewnych zależności w ciągach Wielkich Arkanów, przystępuje do ich szczegółowego opisania. Zaczyna się od Głupca jako głupiego, niezaradnego bohatera, który wyrusza w świat, by poznać inne stacje życia. Przy opisie każdej karty pojawiają się odniesienia do mitów i legend pochodzących z przeróżnych kultur – egipskiej, nordyckiej, greckiej, rzymskiej, angielskiej, itd. a także baśni jak np. „Niekończąca się opowieść” czy „Śpiąca królewna”. Hajo odnajduje w tych podaniach sytuacje przedstawiane na kolejnych kartach. Nie mniej tytuł książki w pełnej wersji jest nieco mylny. Brzmi on: „Droga Tarota, czyli mitologiczny klucz do Wielkich Arkanów Tarota”. Mimo że nawiązanie do mitologii pojawia się, to na równi, jeśli nie dominującą rolę pełni psychologia i rozważania filozoficzne. Autor bardzo często odnosi się do teorii głoszonych przez C.G. Junga, rozwijając je i analizując pod kątem Wielkich Arkanów. Opis pod każdą kartą przypomina raczej dyskusję, pogadankę na jej temat. Dopiero na końcu pojawiają się słowa-klucze. Dla przykładu podam tu zestawienie przedstawione w tabelce pod kartą Kochanków: Archetyp: decyzja, wybór ; Zadanie: podejmowanie decyzji zgodnie z wolą serca ; Cel: odpowiedzialność za własną drogę życia, ludzi, zadania ; Ryzyko: brak serdeczności, zaślepienie ; Odczucia: moment, gdy serce bije najmocniej, podejmowanie odważnych decyzji.

Karty jednocyfrowe (0-9) są opisane mimo wszystko w dość ubogi sposób, przez co książka początkowo w żaden sposób nie zachęca ani nie pochłania uwagi czytelnika. Przełom następuje, gdy wchodzimy w karty dwucyfrowe (10-21) przedstawiające „nocną drogę” i są naszpikowane ciemnością i trudnymi dla człowieka sprawami. Od tego momentu zaczynają się opisy nawet na 20 stron, kiedy przy jednocyfrowych zdarzały się opisy zaledwie 2-3-stronne. W pewnych miejscach pokazane jest całkowicie odmienne spojrzenie na karty. Za przykład podam 14. Równowagę, gdzie autor udowadnia, że karta ta nie ma wiele wspólnego z umiarkowaniem, czymś średnim, takim sobie. Nie bez powodu znajduje się między 13. Śmiercią a 15. Diabłem i jest ona przejściem pomiędzy tymi kartami.

Przy opisach poszczególnych Wielkich Arkanów pojawiają się zawsze obrazki z talii Ridera-Waite’a. W momencie, gdy jego symbolika odbiega od tradycyjnego Tarota, pojawia się zazwyczaj obok karta z Tarota Marsylskiego, gdzie zostaje porównana symbolika tych talii i udowodnione (nieraz w sarkastyczny sposó, dlaczego wizja Waite’a była zła (bo zawsze w tym porównaniu tylko Waite jest krytykowany) i do jakich absurdów w przesłaniu archetypów przez dokonane przez niego zmiany doszło. Wizerunki kart bywają również odpowiednio ze sobą zestawione, najczęściej ze względu na numerologię (np. 18. Księżyc i 9. Eremita), gdzie zostają pokazane powiązania między kartami, czym zostaje potwierdzona właściwa numeracja kart (ma to szczególne znaczenie przy udowadnianiu, że miejsce Mocy jest na 11 miejscu, a Sprawiedliwości na 8 miejscu, gdzie Waite zostaje zrównany z ziemią). Ponadto omawiana karta często jest pokazana wśród otaczających ją kart (z lewej i prawej strony), czym zostaje ukazana słuszność zajmowanej przez nią pozycji. Oprócz tego pojawiają się i inne zestawienia, np. ustawienie karty Świat na Wisielcu przy odrobinie wyobraźni pozwala nam dostrzec krzyż Ankh. Poza samymi wizerunkami Wielkich Arkanów pojawiają się także obrazy wykonane przez znanych malarzy lub przedmioty czy symbole mające związek z omawianym archetypem.

Podsumowując, uważam, że książka „Droga Tarota” nie jest dobrą pozycją dla osób poczatkujących, ponieważ nie znajdą tu informacji na temat tego, jak wróżyć, jak tasować, jak przygotowywać się do wróżby, ani nie ujrzą tu żadnych rozkładów czy tradycyjnych znaczeń kart. Dla osób nieco bardziej zaawansowanych znających podstawową, tradycyjną, popularną symbolikę kart i chcących spojrzeć na Wielkie Arkana z zupełnie innej perspektywy, ta książka jest bardzo dobrym strzałem. Nie powiem, żeby to była obowiązkowa pozycja, ale można z niej dowiedzieć się naprawdę wielu, różnych, ciekawych informacji. W skali od 1 do 6 ze względu na ubogi opis kart jednocyfrowych dałbym 4/4+.